Op 1 oktober 2023 is het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) officieel in werking getreden, en dit markeert een belangrijke stap in de inspanningen van de Europese Unie om de klimaatdoelstellingen te bereiken. Het CBAM is een grensheffing op de invoer van uitstoot-intensieve goederen naar de EU en maakt deel uit van de bredere Green Deal. Maar wat betekent dit precies voor bedrijven en hoe kunnen zij zich voorbereiden op de impact van het CBAM? In dit blogartikel nemen we je mee door de belangrijkste aspecten van het CBAM en wat het voor jouw onderneming betekent.
Wat is het CBAM?
Het CBAM is een mechanisme dat erop gericht is CO2-lekkage aan de Europese grenzen tegen te gaan. CO2-lekkage treedt op wanneer bedrijven hun productie verplaatsen naar landen buiten de EU, waar minder strenge milieuregels gelden, en vervolgens hun producten terug importeren naar de EU. Het CBAM probeert dit te voorkomen door een grensheffing in te voeren op de invoer van bepaalde uitstoot-intensieve producten, zoals staal, cement, aluminium, elektriciteit, meststoffen en waterstof.
Importeurs van deze goederen moeten vanaf 2026 CO2-certificaten aanschaffen om de CO2-uitstoot die vrijkwam tijdens de productie van deze goederen in het buitenland te compenseren. Het idee is dat deze heffing de kosten van CO2-uitstoot gelijk maakt, ongeacht waar de productie plaatsvindt, en zo een gelijk speelveld creëert voor zowel Europese bedrijven als hun buitenlandse concurrenten.
Waarom is het CBAM belangrijk?
Het CBAM is cruciaal voor het behalen van de klimaatdoelstellingen van de EU. Het sluit aan op het bestaande Emission Trading System (ETS), dat bedrijven binnen de EU verplicht om emissierechten te kopen voor hun CO2-uitstoot. Zonder het CBAM zouden bedrijven kunnen proberen de hoge kosten van emissierechten te ontwijken door productie te verplaatsen naar landen met minder strenge milieuregels. Het CBAM zorgt ervoor dat ook deze geïmporteerde goederen worden belast voor hun CO2-uitstoot, wat bijdraagt aan de wereldwijde inspanningen om de klimaatverandering tegen te gaan.
Voor wie geldt het CBAM?
Het CBAM is van toepassing op specifieke sectoren en goederen die als bijzonder CO2-intensief worden beschouwd. Dit zijn onder andere:
• Staal en ijzer
• Cement
• Aluminium
• Elektriciteit
• Meststoffen
• Waterstof
Importeurs van deze goederen moeten voldoen aan de regels van het CBAM als de waarde van een zending meer dan €150 bedraagt. Het mechanisme geldt voor goederen die buiten de EU zijn geproduceerd, met uitzondering van Noorwegen, IJsland, Zwitserland en Liechtenstein. Als een product in een van deze landen is geproduceerd, hoeven er geen CO2-certificaten te worden gekocht.
Gefaseerde invoering en rapportageverplichtingen
Vanaf 1 oktober 2023 is een overgangsperiode van kracht, die loopt tot 31 december 2025. Tijdens deze periode zijn importeurs nog niet verplicht om CO2-certificaten te kopen, maar moeten ze wel voldoen aan administratieve eisen en elk kwartaal rapporteren over de import van CBAM-goederen. Dit geeft bedrijven de tijd om zich aan te passen aan de nieuwe regelgeving en de bijbehorende kosten.
Vanaf 1 januari 2026 treedt het CBAM volledig in werking. Vanaf dat moment moeten importeurs jaarlijks rapporteren over de daadwerkelijke CO2-uitstoot van de geïmporteerde goederen en de bijbehorende CO2-certificaten aanschaffen.
Hoe bereid je je voor op het CBAM?
Het CBAM zal aanzienlijke gevolgen hebben voor bedrijven die in de betrokken sectoren opereren. De invoerprocessen worden complexer en duurder, wat waarschijnlijk zal leiden tot hogere prijzen voor de eindproducten. Hier zijn enkele stappen die bedrijven kunnen nemen om zich voor te bereiden:
1. Analyseer je toeleveringsketen: Breng in kaart welke goederen en materialen onder het CBAM vallen en welke landen betrokken zijn bij je toeleveringsketen. Identificeer mogelijke kostenstijgingen en bepaal of je toeleveringsketen moet worden aangepast.
2. Zorg voor tijdige naleving: Begin nu met het opzetten van systemen om te voldoen aan de administratieve en rapportage-eisen van het CBAM. Dit omvat het verzamelen van gegevens over de CO2-uitstoot van je geïmporteerde goederen.
3. Onderzoek alternatieven: Overweeg duurzamere alternatieven voor de betrokken producten of zoek naar leveranciers in landen die minder CO2-uitstoten of al strenge CO2-heffingen hebben.
4. Plan voor de lange termijn: Het is mogelijk dat het toepassingsbereik van het CBAM in de toekomst wordt uitgebreid naar andere sectoren. Zorg ervoor dat je duurzaamheidsstrategieën klaar zijn voor mogelijke toekomstige veranderingen.
Conclusie
Het Carbon Border Adjustment Mechanism is een van de meest ingrijpende maatregelen in de Europese Green Deal. Het heeft niet alleen invloed op de wijze waarop bedrijven hun productie organiseren, maar ook op de kostenstructuur van internationale handel. Bedrijven die zich goed voorbereiden op de implementatie van het CBAM zullen in staat zijn om de impact te minimaliseren en tegelijkertijd bij te dragen aan een duurzamere toekomst.
Door proactief te handelen, kunnen bedrijven niet alleen voldoen aan de nieuwe regelgeving, maar ook profiteren van de kansen die ontstaan in een koolstofarme economie.